Ψυχιατρική μεταρρύθμιση

1978 Ψηφίζεται από το ιταλικό κοινοβούλιο ο νόμος Bazaglia (ψυχίατρος υπουργός υγείας της Ιταλίας) που προβλέπει σε μια εικοσαετία, το κλείσιμο όλων των ψυχιατρείων της χωράς. Σε κάθε πρωτεύουσα επαρχίας, υπάρχει μια ψυχιατρική κλινική, και περίπου ανά 50000 κατοίκους και ένα Κ.Ψ.Υ.  Η μεταρρύθμιση προχωρά πιο γρήγορα στο βορρά με δυσχέρειες και αργά στο νότο. Στις μεγάλες πόλεις Τορίνο, Μιλάνο κλπ τομεοποιούνται οι συνοικίες και έχουν ανάλογη ψυχιατρική υποστήριξη , κινητές μονάδες κλπ.

1998 Κλείνει το τελευταίο ψυχιατρείο της χώρας στην Potenza πόλη του νότου σε υψόμετρο 1800 μέτρα με υπέροχους ξενώνες σαν της Τρίπολης, που η παγωνιά, αντισταθμίζεται από τις ζεστές καρδιές των κατοίκων, καλό κρασί, φίλοι κοντά στην φωτιά στο τζάκι, αναζητούν την ανθρώπινη επαφή.

Εκεί με ειδικό πρόγραμμα της ευρωπαϊκής ένωσης, μεταβαίνει ο ειδικευόμενος τότε ψυχίατρος κ. Κεχαγιάς (ο ωραίος Μπρούμελ όπως τον αποκαλούσε ο κος Μούγιας).

Ο κ. Κεχαγιάς διαπρέπει σήμερα ψυχίατρος των Αθηνών, ερωτάται όταν επιστρέφει, πως είδε τα πράγματα. Μας αναφέρει ότι το πρώτο πράγμα που έγινε στην Potenza ήταν η απαγόρευση νέων εισαγωγών από το 1995 και έτσι το μόνο έργο του προσωπικού ήταν η επανένταξη σε ξενώνες. Χωρίς τον κίνδυνο με τις νέες εισαγωγές να παραχθούν νέοι χρόνιοι. Ξέρετε πιο δύσκολα, χωρίς να είναι απόλυτο, ένας συγγενής, μια αρχή, ένα γηροκομείο, μπορεί να «παρατήσει» έναν ασθενή στο Γενικό Νοσοκομείο, από ότι στο ψυχιατρείο που δίνει πάντα την εντύπωση του ασύλου, που παραπέμπει σε παλαιότερες εποχές (19^ος αιώνας αρχές του 20^ου αιώνα) όταν νοσηλεύονταν στα ψυχιατρεία, ζητιάνοι, πόρνες, αντικοινωνικά άτομα. Ακόμα και σήμερα και ειδικά τον τελευταίο καιρό στο ψυχιατρείο μας παραπέμπονται άτομα με κοινωνικά προβλήματα και όχι με ψυχιατρικά νοσήματα. Η οικονομική κρίση που μαστίζει την χώρα μας έκλεισε ιδρύματα που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν άτομα με κοινωνικά προβλήματα, που άλλωστε ποτέ δεν ήταν σε επαρκή αριθμό στη χώρα μας.

Πέτυχε λοιπόν η μεταρρύθμιση στην Ιταλία; Υπάρχουν μερικές ενστάσεις ως προς την αποτελεσματικότητα της, ειδικά για την νότια Ιταλία. Πάντως στην υπόλοιπη Ευρώπη έκλεισαν μεν τα θηριώδη ψυχιατρικά νοσοκομεία με τις πολλές κλίνες, αλλά διατηρήθηκαν πέραν των ψυχιατρικών κλινικών στα γενικά νοσοκομεία και αμιγώς ψυχιατρικά νοσοκομεία. Πρόσφατα σε μας μια ειδικευόμενη μας, ανέλαβε εργασία σε ψυχιατρικό νοσοκομείο της Γενεύης, ενώ η αγαπητή μας Ιουστίνη εργάζεται σε ψυχιατρικά νοσοκομεία της Γερμανίας. Υπάρχει λοιπόν και μια ενδιάμεση λύση. Το ψυχιατρικό νοσοκομείο έχει το πλεονέκτημα ότι καθολικά ασχολείται με ψυχικά πάσχοντες μακριά από τις φρενήρεις ρυθμούς ενός γενικού νοσοκομείου, και σε αυτά πρωταγωνιστεί ο ψυχικά άρρωστος, οι θεράποντες του, οι όποιοι σε ένα γενικό νοσοκομείο αντιμετωπίζονται συνήθως απαξιοτικά. Ένα σύγχρονο ψυχιατρικό νοσοκομείο, με σωστή διάταξη, με απορροφητικά πλακάκια στα πατώματα, καλή θερμομόνωση, ψευδοροφές, αίθουσες εργοθεραπείας, ψυχαγωγίες, ακόμα και πισίνες διαθέτουν ψυχιατρικά νοσοκομεία στη Γερμάνια, με δίκτυα προσφοράς στην κοινότητα κινητές μονάδες , κέντρα ψυχικής υγείας, δεν είναι καθόλου απορριπτέα.

Εμείς στη Ελλάδα αποφασίσαμε να εξακολουθήσουμε το ακραίο ιταλικό μοντέλο, δηλαδή κλείσιμο όλων των ψυχιατρικών νοσοκομείων.

Δεν είμαι αρμόδιος να αποφασίσω, πάντως σε ένα ερωτηματολόγιο που μας δόθηκε προ διμήνου, για το πώς βλέπουμε την ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και αν είναι εφικτή, εν μέσω της οικονομικής κρίσης, απάντησα ότι κατά την γνώμη μου είναι απραγματοποίητη και αυτό αποδεικνύεται καθημερινά.

Εμείς ως ΨΝΤ δεν διαπιστώνουμε ούτε καν την συρρίκνωση των εισαγωγών, φανταστείτε την πλήρη κατάργηση τους όπως έγινε στην Potenza πριν κλείσει.

Στην επόμενη έκδοση της εφημερίδας θα επανέλθω με τα στατιστικά δεδομένα του 2012 και θα καταλάβετε γιατί θεωρώ ανέφικτο και αυτό ακόμα το κλείσιμο του ψυχιατρείου, πόσο μάλλον την ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Την οικονομική κρίση την πληρώνουν πάντα οι αδύνατοι και οι ψυχικά ασθενείς και ειδικά οι σχιζοφρενείς είναι οι αδύνατοι, οι ανυπεράσπιστοι.  

    

Γράφει ο Μάριος Τυροβολάς